کلینیک ذهن زیبا

۲. درک بحران‌های روان‌شناختی

بحران روان‌شناختی صرفاً دوره‌ای از درد یا پریشانی شدید عاطفی نیست؛ بلکه نمایانگر وضعیتی است که در آن تعادل عاطفی فرد به اندازه‌ای برهم می‌ریزد که قادر به مقابله با زندگی روزمره نیست. بحران‌ها می‌توانند به دلایل مختلفی رخ دهند، از جمله:

• از دست دادن شخصی: این موارد می‌توانند شامل مرگ عزیزان، طلاق، یا قطع رابطه‌ای مهم باشند. از دست دادن شخصی اغلب واکنش عاطفی شدیدی را ایجاد می‌کند و منجر به احساس ناامیدی، یأس و در برخی موارد، افکار خودکشی می‌شود.
• تروما: تجربه یا شاهد بودن یک رویداد آسیب‌زا مانند بلای طبیعی، حمله فیزیکی یا جنسی، یا تصادف می‌تواند فرد را به وضعیتی بحرانی وارد کند. تروما اغلب احساس ناتوانی و فشار شدید به‌وجود می‌آورد و فرد نمی‌تواند رویداد را پردازش کرده یا با تأثیرات عاطفی آن مقابله کند.
• تحولات ناگهانی زندگی: تغییراتی مانند از دست دادن شغل، مشکلات مالی، یا نقل مکان به شهری جدید می‌توانند حالت روانی فرد را برهم بزنند، به‌ویژه اگر فرد سیستم‌های حمایتی لازم را نداشته باشد.
• استرس مزمن: قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض استرس، چه به دلیل کار، روابط، یا سایر شرایط زندگی، می‌تواند به مرور منجر به فروپاشی سلامت روانی شود و به صورت یک بحران بروز پیدا کند.

بحران‌های روان‌شناختی می‌توانند بر اساس علل زیربنایی به چند دسته تقسیم شوند:

• بحران‌های تحولی: این بحران‌ها به عنوان بخشی از چرخه طبیعی زندگی رخ می‌دهند. برای مثال، نوجوانی، سالمندی، بازنشستگی، یا والد شدن می‌توانند استرس و تلاطمات عاطفی ایجاد کنند.
• بحران‌های موقعیتی: این بحران‌ها ناشی از رویدادهای خارجی و غیرمنتظره‌ای مانند از دست دادن شغل، طلاق، یا تشخیص یک بیماری هستند. این بحران‌ها معمولاً شدید و ناگهانی‌اند و توانایی فرد در مقابله با شرایط را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
• بحران‌های وجودی: این نوع بحران شامل پرسش‌های عمیق درباره هدف و معنای زندگی است. بحران‌های وجودی معمولاً با تحولات زندگی یا تجربه‌های شخصی مهمی که باورها و ارزش‌های فرد را به چالش می‌کشند، تحریک می‌شوند.

در زمینه‌ی درمان مداخله در بحران (CIT)، درک نوع بحرانی که فرد تجربه می‌کند، برای تعیین روش درمانی مؤثر ضروری است. توانایی درمانگر در شناسایی سریع ماهیت بحران، امکان یک مداخله هدفمند را فراهم می‌کند که به علت اصلی پریشانی می‌پردازد.

۵. مداخله در بحران برای جمعیت‌های خاص

در حالی که اصول CIT به طور کلی قابل اعمال است، برخی از گروه‌های خاص به دلیل نیازهای روانی و عاطفی منحصر به فرد خود به مداخلات متناسب نیاز دارند. این گروه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• نوجوانان: نوجوانانی که با بحران مواجه می‌شوند اغلب با چالش‌های منحصر به فردی مانند هویت‌یابی، فشار همسالان و تنظیم عواطف دست و پنجه نرم می‌کنند. برای مثال، افکار خودکشی و رفتارهای خودآزاری در بین نوجوانان شایع‌تر است و مداخلات بحران باید برای رسیدگی به این مسائل تنظیم شود. نوجوانان ممکن است به حمایت‌های طولانی‌مدت، از جمله دخالت اعضای خانواده یا مشاوران مدرسه، نیز نیاز داشته باشند.
• بازماندگان تروما و سوءاستفاده: افرادی که تروما را تجربه کرده‌اند، به ویژه کسانی که قربانی سوءاستفاده بوده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای بحران‌های عاطفی قرار دارند. مداخلات بحران برای این گروه باید به حساسیت‌های تروما توجه ویژه داشته باشد تا از ایجاد دوباره تروما در فرد جلوگیری شود. ملاحظات خاص شامل رسیدگی به مشکلات اعتماد و کمک به فرد برای احساس امنیت است.
• افراد با بیماری‌های روانی شدید (SMI): برای بیمارانی که دچار شرایطی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا افسردگی شدید هستند، بحران‌ها ممکن است شامل حملات روان‌پریشی یا ناپایداری شدید عاطفی باشد. مداخلات بحران برای این افراد اغلب به یک رویکرد چندرشته‌ای نیاز دارد که شامل مدیریت دارویی، بستری شدن یا نظارت نزدیک می‌شود.

۱۰. مداخله در بحران برای موقعیت‌های تخصصی

در حالی که اصول مداخله در بحران (CIT) به طور کلی قابل اجرا هستند، در برخی موقعیت‌های تخصصی نیاز به تنظیم مداخلات بحران برای برآورده کردن نیازهای خاص جمعیت مربوطه وجود دارد.

• مداخله در بحران در مدارس: کودکان و نوجوانان به ویژه در برابر بحران‌هایی که ناشی از آزار، درگیری‌های خانوادگی، فشارهای تحصیلی یا حوادث تروماتیک هستند، آسیب‌پذیرند. مداخلات بحران در مدارس بر ارائه حمایت عاطفی فوری، اطمینان از ایمنی کودک و همکاری با معلمان و والدین برای ایجاد یک محیط حمایتی تمرکز دارد. در موارد شدید مانند خشونت در مدارس یا خودکشی، برنامه‌های CIT مبتنی بر مدرسه در پردازش پیامدهای فوری و همچنین تأثیرات روان‌شناختی بلندمدت اهمیت دارند.
• مداخله در بحران در مراکز بهداشتی: در محیط‌های بیمارستانی یا اورژانس، افراد ممکن است با بحران‌هایی مرتبط با ترومای پزشکی، بیماری‌های نهایی یا شرایط روان‌پزشکی شدید مواجه شوند. ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی معمولاً با درمانگران بحران همکاری می‌کنند تا مراقبت یکپارچه‌ای ارائه دهند که نیازهای پزشکی و روان‌شناختی بیمار را برآورده کند.
• مداخله در بحران در موارد خشونت خانگی: افرادی که دچار خشونت خانگی هستند، معمولاً با بحران‌هایی مرتبط با ایمنی و distress عاطفی مواجه‌اند. مداخله در این موارد شامل برنامه‌ریزی فوری برای ایمنی (مانند یافتن پناهگاه) و رسیدگی به تأثیرات روان‌شناختی سوء‌استفاده است. درمانگران کار با بازماندگان خشونت خانگی بر تقویت خودباوری، توانمندسازی و توسعه برنامه‌های بلندمدت برای ایمنی و بهبودی تمرکز دارند.

۱۱. تأثیر بلندمدت و پیشگیری از بحران‌های آینده

یکی از اهداف مداخله در بحران (CIT) نه تنها مدیریت بحران فوری بلکه پیشگیری از بحران‌های آینده است. این شامل کمک به افراد برای توسعه مهارت‌ها و تاب‌آوری لازم برای مقابله مؤثرتر با استرس‌های آینده می‌شود.

استراتژی‌های پیشگیرانه شامل موارد زیر است:

• تقویت تاب‌آوری: تقویت تاب‌آوری به کمک به افراد در شناسایی نقاط قوت خود و توسعه مهارت‌های مقابله جدید می‌پردازد. این ممکن است شامل تقویت توانایی‌های حل مسئله بهتر، افزایش تکنیک‌های تنظیم عاطفی و توسعه شبکه‌های حمایت اجتماعی قوی‌تر باشد. تاب‌آوری عامل کلیدی در پیشگیری از بحران‌های آینده است، زیرا افرادی که می‌توانند استرس را به‌طور مؤثر مدیریت کنند، کمتر به نقطه شکست می‌رسند.
• حمایت درمانی مستمر: در بسیاری از موارد، افرادی که تجربه بحران داشته‌اند ممکن است به درمان طولانی‌مدت‌تری نیاز داشته باشند تا به مسائل روان‌شناختی زیرین که به بحران کمک کرده‌اند، بپردازند.

۱۲. مداخله در بحران برای بازماندگان آسیب‌دیدگی

بحران‌های مرتبط با آسیب‌دیدگی بخشی مهم از مواردی هستند که درمانگران مداخله در بحران با آن‌ها روبرو می‌شوند. بازماندگان آسیب‌دیدگی—چه ناشی از خشونت فیزیکی، تجاوز جنسی، حوادث یا بلایای طبیعی—اغلب با واکنش‌های عاطفی شدیدی روبرو می‌شوند که در صورت عدم درمان، ممکن است به یک بحران کامل تبدیل شود. آسیب‌دیدگی می‌تواند حس ایمنی، امنیت و هویت خود را در فرد مختل کند و منجر به چالش‌های عاطفی و روان‌شناختی مختلف شود.

مداخله در بحران مبتنی بر آسیب‌دیدگی یک رویکرد تخصصی است که تأثیرات عمیق آسیب‌دیدگی بر ذهن و بدن را در نظر می‌گیرد. این روش تضمین می‌کند که مداخلات فرد را دوباره آسیب‌دیده نکنند و درمانگر محیطی امن و حمایتی برای بهبودی ایجاد کند.

اجزای کلیدی مراقبت مبتنی بر آسیب‌دیدگی در شرایط بحران شامل موارد زیر است:

• ایجاد ایمنی: یکی از اهداف فوری مداخله در بحران برای بازماندگان آسیب‌دیدگی، ایجاد ایمنی جسمی و عاطفی است. این ممکن است شامل دور کردن فرد از محیط مضر یا اطمینان به او باشد که اکنون در امان است. ایمنی همچنین شامل ارائه حمایت عاطفی و اعتباربخشی به احساسات و تجربیات بازمانده بدون قضاوت یا کم‌اهمیت‌سازی است.
• ایجاد اعتماد و ارتباط: آسیب‌دیدگی می‌تواند باعث شود افراد نسبت به دیگران، به‌ویژه کسانی که در مقام‌های قدرت یا در محیط‌های درمانی هستند، بی‌اعتماد شوند. یک درمانگر مبتنی بر آسیب‌دیدگی باید برای ایجاد اعتماد با مشتری مراقبت کند و با استفاده از ارتباط باز، همدلی و رویکرد غیر سلسله‌مراتبی، احساس قدرت را به جای آسیب‌پذیری در فرد بازمانده ایجاد کند.
• توانمندسازی فرد: یکی از جنبه‌های مرکزی مراقبت مبتنی بر آسیب‌دیدگی، کمک به بازماندگان برای بازگرداندن حس کنترل و خودمختاری است. آسیب‌دیدگی اغلب حس قدرت افراد را از آن‌ها می‌گیرد و نقش درمانگر تسهیل توانمندسازی است، با اجازه دادن به بازمانده برای انتخاب در مورد درمان خود، به جای تحمیل تصمیمات. این ممکن است شامل ارائه چندین رویکرد درمانی و احترام به سرعت فرد در پردازش آسیب‌دیدگی‌اش باشد.
• پردازش واکنش‌های آسیب‌دیدگی: بازماندگان آسیب‌دیدگی ممکن است با فلش‌بک‌ها، افکار نفوذی یا هوشیاری بیش از حد روبرو شوند که از علائم مشخص اختلال استرس پس از آسیب‌دیدگی (PTSD) هستند. درمانگران مداخله در بحران از تکنیک‌های گراندینگ و تمرینات ذهن‌آگاهی برای کمک به فرد در مدیریت این واکنش‌های طاقت‌فرسا استفاده می‌کنند. علاوه بر این، هنگامی که بحران فوری تثبیت شد، درمانگران معمولاً درمان‌های طولانی‌مدت‌تری مانند درمان حساسیت‌زایی و پردازش حرکتی (EMDR) یا درمان شناختی رفتاری متمرکز بر آسیب‌دیدگی (TF-CBT) را برای کمک به پردازش و یکپارچه‌سازی تجربیات آسیب‌دیدگی توصیه می‌کنند.

۱۳. پرداختن به غم و از دست دادن در مداخله در بحران

غم و از دست دادن، محرک‌های رایج برای یک بحران روان‌شناختی هستند، به‌ویژه زمانی که این از دست دادن ناگهانی یا آسیب‌زا باشد. افرادی که با مرگ یک عزیز، پایان یک رابطه مهم، یا یک رویداد زندگی فاجعه‌بار روبرو می‌شوند، ممکن است وارد حالت عمیق عاطفی شوند که اگر به‌درستی مدیریت نشود، به بحران تبدیل می‌شود.

مداخله در بحران برای غم و از دست دادن بر کمک به افراد در پیمایش مراحل غم تمرکز دارد—انکار، خشم، چانه‌زنی، افسردگی و پذیرش. با این حال، در حالت بحران، افراد ممکن است این مراحل را به صورت بیشتری بی‌نظم یا طاقت‌فرسا تجربه کنند، که می‌تواند منجر به فلج عاطفی یا رفتارهای غیرمنطقی شود.

• نرمال‌سازی فرآیند غم: یکی از وظایف کلیدی درمانگر این است که به فرد کمک کند درک کند که غم یک واکنش طبیعی و مورد انتظار به از دست دادن است. مداخله در بحران شامل اطمینان به مشتری است که واکنش‌های عاطفی آن‌ها، چه بی‌حسی، خشم، یا اندوه شدید، بخشی از سفر طبیعی غم است. درمانگران ممکن است مشتریان را تشویق کنند تا احساسات خود را به‌طور آزادانه ابراز کنند و فضایی برای صحبت درباره احساساتشان فراهم آورند.
• مدیریت واکنش‌های غم حاد: در برخی موارد، غم می‌تواند علائم روان‌شناختی شدید مانند حملات پانیک، اپیزودهای افسردگی یا افکار خودکشی را تحریک کند. هدف فوری درمانگر کاهش این واکنش‌های شدید از طریق تکنیک‌های گراندینگ، اعتباربخشی عاطفی و در صورت لزوم، داروهای کوتاه‌مدت برای مدیریت اضطراب یا افسردگی است. درمانگران همچنین استراتژی‌های عملی مقابله‌ای مانند نوشتن روزانه، شرکت در آیین‌های یادبود، یا پیدا کردن حمایت اجتماعی را ارائه می‌دهند.
• پرداختن به غم پیچیده: برخی افراد ممکن است غم پیچیده را توسعه دهند، وضعیتی که در آن فرآیند طبیعی غم‌گینی به طور طولانی یا به شدت ناراحت‌کننده می‌شود. این وضعیت معمولاً نیاز به مداخلات تخصصی‌تری مانند درمان غم پیچیده (CGT) یا درمان شناختی رفتاری متمرکز بر غم دارد. در این موارد، مداخله در بحران به‌عنوان نقطه شروع برای درمان‌های بلندمدت برای کمک به فرد در حل احساسات غم و یکپارچه‌سازی از دست دادن به شکلی سالم در زندگی‌اش عمل می‌کند.

۱۵. ملاحظات اخلاقی در درمان مداخله در بحران

در عمل درمان مداخله در بحران، ملاحظات اخلاقی اهمیت بالایی دارند، زیرا افراد در معرض آسیب و خطرات بالای مداخله قرار دارند. درمانگران باید به یک کد اخلاقی سخت‌گیرانه پایبند باشند که ایمنی، حریم خصوصی و رفاه مشتریان خود را تضمین کرده و در عین حال با موقعیت‌های پیچیده‌ای که معمولاً شامل معضلات قانونی و اخلاقی است، دست و پنجه نرم کنند.

مسائل کلیدی اخلاقی در CIT شامل موارد زیر است:

• حفظ حریم خصوصی: حفظ حریم خصوصی افشاگری‌های مشتری یکی از اصول بنیادین درمان است. با این حال، در موقعیت‌های بحرانی که خطر آسیب به فرد یا دیگران وجود دارد، درمانگر ممکن است نیاز به نقض حریم خصوصی برای جلوگیری از آسیب داشته باشد. این ممکن است شامل اطلاع‌رسانی به اعضای خانواده، نیروهای انتظامی یا حرفه‌ای‌های پزشکی باشد. درمانگران بحران باید به‌دقت نیاز به حفاظت از حریم خصوصی فرد را با وظیفه جلوگیری از آسیب متوازن کنند و به دستورالعمل‌های قانونی و اخلاقی پایبند باشند.
• رضایت آگاهانه: رضایت آگاهانه فرآیند اطمینان از این است که مشتری به‌طور کامل ماهیت مداخله در بحران، از جمله خطرات، مزایا و محدودیت‌های آن را درک کند. در مواردی که فرد به شدت دچار اضطراب یا اختلال است (مانند توهم یا مسمومیت)، به دست آوردن رضایت آگاهانه ممکن است چالش‌برانگیز باشد. درمانگران باید از ارتباط واضح استفاده کنند و فرآیند رضایت را به‌طور کامل مستند کنند و اطمینان حاصل کنند که فرد (یا قیم قانونی آنها) رضایت درمان را داده است.
• شایستگی و دامنه عمل: درمانگرانی که مداخله در بحران ارائه می‌دهند باید آموزش‌های تخصصی در زمینه مدیریت موقعیت‌های پرخطر داشته باشند. آنها باید محدودیت‌های خود را شناسایی کرده و در صورت لزوم، مشتریان را به متخصصان مناسب‌تری ارجاع دهند. به عنوان مثال، در موارد سوء مصرف شدید مواد یا آسیب، ممکن است درمانگر نیاز به دخالت متخصصان اعتیاد یا مشاوران آسیب‌دیده داشته باشد که دارای تخصص مربوطه هستند.
• روابط دوگانه: درمانگران بحران باید در حفظ مرزهای حرفه‌ای هوشیار باشند و از روابط دوگانه که می‌تواند قضاوت آنها را تحت تأثیر قرار دهد یا از آسیب‌پذیری مشتری سوءاستفاده کند، اجتناب کنند. این مسئله به‌ویژه در جوامع کوچک که ممکن است درمانگر چندین نقش در زندگی مشتری داشته باشد (مانند دوست خانوادگی یا رهبر جامعه) اهمیت دارد. دستورالعمل‌های اخلاقی می‌طلبند که درمانگران رفاه مشتری را بالاتر از هر نگرانی دیگر قرار دهند.